Thủ tục ly hôn, phân chia tài sản và quyền nuôi con tại Việt Nam được quy định chủ yếu trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về vai trò của luật sư và các bước thực hiện thủ tục này:
1. Tư vấn pháp lý của luật sư
Luật sư sẽ hỗ trợ bạn hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và các bước cần thiết trong quá trình ly hôn, phân chia tài sản và xác định quyền nuôi con. Cụ thể:
- Phân loại ly hôn:
- Ly hôn thuận tình: Cả hai bên đồng thuận ly hôn, thỏa thuận về tài sản và quyền nuôi con (Điều 55 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014).
- Ly hôn đơn phương: Một bên yêu cầu ly hôn do mâu thuẫn hôn nhân nghiêm trọng, bạo lực gia đình, ngoại tình, hoặc các lý do khác (Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014).
- Phân chia tài sản:
- Tài sản chung: Tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân (như nhà, đất, tiền, cổ phiếu) được chia theo thỏa thuận hoặc nguyên tắc bình đẳng (Điều 38, 43 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014).
- Tài sản riêng: Tài sản có trước hôn nhân, được tặng cho riêng hoặc thừa kế riêng, không phải chia (Điều 43).
- Quyền nuôi con:
- Con dưới 36 tháng tuổi: Thường giao cho mẹ nuôi, trừ khi mẹ không đủ điều kiện hoặc có thỏa thuận khác (Điều 81).
- Con từ 36 tháng đến dưới 7 tuổi: Tòa xem xét điều kiện cả hai bên để quyết định.
- Con từ 7 tuổi trở lên: Tòa xem xét nguyện vọng của con.
- Điều kiện nuôi con: Thu nhập, chỗ ở, môi trường sống, khả năng chăm sóc (Điều 81, 82).
- Nghĩa vụ cấp dưỡng: Bên không nuôi con phải cấp dưỡng (mức cấp dưỡng do thỏa thuận hoặc Tòa quyết định dựa trên thu nhập và nhu cầu của con).
- Vai trò của luật sư:
- Tư vấn căn cứ pháp luật để ly hôn (thuận tình hay đơn phương).
- Hướng dẫn thu thập chứng cứ (giấy đăng ký kết hôn, giấy khai sinh con, giấy tờ tài sản, chứng cứ bạo lực gia đình/nội tình nếu ly hôn đơn phương).
- Soạn đơn yêu cầu ly hôn, đơn xin cấp dưỡng, hoặc thỏa thuận phân chia tài sản.
- Đại diện nộp hồ sơ, làm việc với Tòa án, tham gia hòa giải và tranh tụng.
2. Thủ tục ly hôn
a. Ly hôn thuận tình
- Hồ sơ cần chuẩn bị:
- Đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn (theo mẫu Tòa án).
- Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn (bản chính hoặc bản sao có chứng thực).
- CMND/CCCD, sổ hộ khẩu (bản sao có chứng thực) của cả hai bên.
- Giấy khai sinh của con (bản sao có chứng thực, nếu có con chung).
- Giấy tờ tài sản chung (Sổ đỏ, giấy đăng ký xe, sổ tiết kiệm, cổ phiếu, v.v.).
- Thỏa thuận về quyền nuôi con, cấp dưỡng, và phân chia tài sản (nếu có).
- Nơi nộp hồ sơ: Tòa án nhân dân cấp huyện nơi một trong hai bên cư trú (Điều 35, 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).
- Quy trình:
- Nộp hồ sơ: Trực tiếp, qua bưu điện, hoặc trực tuyến (nếu Tòa án hỗ trợ).
- Thụ lý: Trong 5 ngày làm việc, Tòa án kiểm tra hồ sơ, yêu cầu bổ sung nếu cần. Không phải nộp án phí (miễn án phí thuận tình ly hôn).
- Hòa giải: Tòa án tổ chức hòa giải trong 1 tháng. Nếu cả hai bên vẫn đồng thuận, Tòa án ra Quyết định công nhận thuận tình ly hôn trong 1-2 tháng.
- Thời gian xử lý: Thường 1-3 tháng, có thể nhanh hơn nếu thủ tục rút gọn.
b. Ly hôn đơn phương
- Hồ sơ cần chuẩn bị:
- Đơn khởi kiện ly hôn (theo mẫu Tòa án, nêu rõ lý do ly hôn, yêu cầu về tài sản, nuôi con, cấp dưỡng).
- Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn, CMND/CCCD, sổ hộ khẩu, giấy khai sinh con (bản sao có chứng thực).
- Giấy tờ tài sản chung (nếu yêu cầu phân chia).
- Chứng cứ chứng minh lý do ly hôn (ảnh chụp tin nhắn ngoại tình, biên bản bạo lực gia đình, video, v.v.).
- Nơi nộp hồ sơ: Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn (người bị kiện) cư trú (Điều 35, 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).
- Quy trình:
- Nộp hồ sơ: Trực tiếp, qua bưu điện, hoặc trực tuyến.
- Thụ lý: Trong 5 ngày làm việc, Tòa án kiểm tra hồ sơ, yêu cầu nộp tạm ứng án phí (khoảng 300.000 VNĐ nếu không chia tài sản, hoặc theo tỷ lệ giá trị tài sản nếu có tranh chấp tài sản).
- Hòa giải: Tòa án tổ chức hòa giải (bắt buộc, trừ trường hợp không thể hòa giải, ví dụ: bạo lực gia đình nghiêm trọng). Nếu hòa giải không thành, vụ án được đưa ra xét xử.
- Xét xử sơ thẩm: Tòa án xem xét chứng cứ, yêu cầu về tài sản và nuôi con, ra bản án ly hôn trong 4-8 tháng (Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).
- Kháng cáo: Các bên có quyền kháng cáo trong 15 ngày nếu không đồng ý với bản án.
- Thời gian xử lý: Thường 4-8 tháng, có thể kéo dài nếu có tranh chấp phức tạp.
3. Phân chia tài sản
- Nguyên tắc phân chia (Điều 38, 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014):
- Thỏa thuận: Hai bên tự thỏa thuận phân chia tài sản chung, ghi thành văn bản (có thể công chứng).
- Tòa án quyết định (nếu không thỏa thuận được):
- Tài sản chung chia đôi, nhưng xem xét công sức đóng góp, hoàn cảnh gia đình, và bảo vệ quyền lợi của con chưa thành niên hoặc người không có lỗi dẫn đến ly hôn.
- Tài sản riêng không phải chia, trừ khi nhập vào tài sản chung.
- Nợ chung: Chia theo tỷ lệ tài sản hoặc thỏa thuận.
- Giấy tờ cần cung cấp:
- Giấy tờ chứng minh tài sản chung (Sổ đỏ, hợp đồng mua bán, sổ tiết kiệm, giấy đăng ký cổ phiếu, v.v.).
- Chứng cứ công sức đóng góp (hóa đơn, biên lai, hợp đồng lao động, v.v.).
- Luật sư hỗ trợ:
- Tư vấn cách xác định tài sản chung/riêng, định giá tài sản.
- Soạn thỏa thuận phân chia tài sản hoặc đại diện tranh tụng tại Tòa.
- Yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời (như phong tỏa tài sản để tránh tẩu tán).
4. Quyền nuôi con và cấp dưỡng
- Nguyên tắc giao quyền nuôi con (Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014):
- Con dưới 36 tháng: Ưu tiên giao cho mẹ, trừ khi mẹ không đủ điều kiện (thiếu thu nhập, sức khỏe, đạo đức).
- Con từ 36 tháng đến dưới 7 tuổi: Xem xét điều kiện cả hai bên (thu nhập, chỗ ở, thời gian chăm sóc).
- Con từ 7 tuổi trở lên: Tham khảo ý kiến của con.
- Cấp dưỡng:
- Mức cấp dưỡng: Do thỏa thuận hoặc Tòa quyết định dựa trên thu nhập và nhu cầu của con (thường từ 15-30% thu nhập của bên cấp dưỡng).
- Hồ sơ chứng minh: Giấy khai sinh con, chứng cứ về thu nhập, chi phí nuôi con (hóa đơn học phí, sinh hoạt).
- Luật sư hỗ trợ:
- Tư vấn chiến lược để giành quyền nuôi con (chuẩn bị chứng cứ về thu nhập, môi trường sống).
- Soạn đơn yêu cầu cấp dưỡng, đại diện tranh tụng tại Tòa.
5. Thuê luật sư
- Lựa chọn luật sư:
- Chọn luật sư hoặc công ty luật chuyên về hôn nhân và gia đình (ví dụ: Công ty Luật Thái Hà – luatthaian.vn).
- Đảm bảo luật sư có chứng chỉ hành nghề, thuộc Đoàn Luật sư tỉnh/thành phố, và có kinh nghiệm xử lý ly hôn, tranh chấp tài sản, nuôi con.
- Hợp đồng dịch vụ pháp lý (Điều 19 Luật Luật sư 2006):
- Ghi rõ nội dung công việc: Tư vấn, soạn đơn, đại diện nộp hồ sơ, tranh tụng.
- Thù lao: Thỏa thuận, thường từ 5-50 triệu VNĐ (tùy vụ việc, mức độ phức tạp, giá trị tài sản tranh chấp).
- Quyền và nghĩa vụ của các bên.
- Giấy ủy quyền: Nếu luật sư đại diện nộp đơn hoặc tham gia tố tụng, cần lập giấy ủy quyền (công chứng tại UBND hoặc văn phòng công chứng).
6. Án phí
- Thuận tình ly hôn: Miễn án phí (Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14).
- Ly hôn đơn phương:
- Không tranh chấp tài sản: 300.000 VNĐ.
- Có tranh chấp tài sản (có giá ngạch): Tính theo tỷ lệ giá trị tài sản (tối thiểu 6 triệu VNĐ, tối đa 112 triệu VNĐ).
- Người thua kiện: Chịu án phí, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
7. Lưu ý quan trọng
- Chứng cứ: Thu thập đầy đủ giấy tờ (đăng ký kết hôn, giấy khai sinh, giấy tờ tài sản, chứng cứ bạo lực gia đình/nội tình nếu ly hôn đơn phương).
- Thẩm quyền: Nộp đúng Tòa án (cấp huyện nơi cư trú của bị đơn hoặc một trong hai bên nếu thuận tình).
- Luật sư: Nên thuê luật sư nếu có tranh chấp phức tạp về tài sản hoặc quyền nuôi con để đảm bảo quyền lợi.
- Thời gian:
- Thuận tình: 1-3 tháng.
- Đơn phương: 4-8 tháng, có thể kéo dài nếu có tranh chấp.
Nếu bạn cần mẫu đơn ly hôn, thỏa thuận phân chia tài sản, hoặc tư vấn cụ thể về một tình huống (ví dụ: tranh chấp tài sản lớn, giành quyền nuôi con), hãy cung cấp thêm chi tiết để tôi hỗ trợ! Bạn cũng có thể yêu cầu danh sách các công ty luật uy tín như Luật Thái Hà để liên hệ.
